KKTC VAKIFLAR İDARESİ FİYASKOSU |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
KKTC Vakıflar İdaresi, Kıbrıs Türk tarihinin 400 yıllık geçmişine ışık tutan “400 Yıllık Miras : Kıbrıs’ta Evkaf Kayıtları” adı altında bir çalışmayı Kasım ayı başından itibaren İstanbul Modern Sanatlar Galerisinde sergilemeye başladı.
T.C. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü ve Türk Arşivciler Derneği’nin emek ve bilimsel birikimleri ile 150 uzmanın 2 yıllık çalışması sonucunda 400 yıllık mirasın kayıtlarını tutan 150 defterlik hazine şimdi sergilenmekte. Buraya kadar her şey güzel.
Ama söz konusu 400 yıllık mirasın kayıtlarını, küçücük ülkemizin çıkarları için ilgi yerlere göndermek ve gerek yerel gerekse de uluslararası mahkemelerde bu belgeleri gasp edilen ata topraklarımızı kurtarmak için kullanmak daha doğru iken, bunu yapmayıp hangi amaca yönelik olarak sergilendiğini, memleketini seven bir araştırmacı olarak halen anlamış değilim.
Bu sergiyi açmakla Vakıflar İdaresi asli görevini yapmak yerine göz boyamayı tercih etmiş ve sahiplenilmesi için canla başla çalışmaları gereken ata topraklarımızı da kaderine terk etmiştir.
Kıbrıs Vakıflar Örgütü ve Din İsleri Dairesi, 2000 yılında, yani şimdiki yöneticiler iş başında değilken, “Maraş’taki Türk Vakıf Mallarına sahip çıkmak” kararını almış ve “Abdullah Paşa Vakfı ve Lala Mustafa Paşa Vakfı”nın Emaneten İdarecisi ve Temsilcisi sıfatı ile Gazimağusa Kaza Mahkemesinde 271/2000 ve 272/2000 numaralı tespit davalarını açmıştır.
Abdullah Paşa Vakfına ait mülk davası 27 Aralık 2005’de ve Lala Mustafa Paşa Vakfına ait mülk davası da 28 Ocak 2002 tarihinde bitmiş ve Mahkeme kararı ile söz konusu gasp edilen malların bu Vakıflara ait olduğu tespit kararı ile meşrulaştırılmış yani resmiyet kazandırılmıştır.
Osmanlı devletindeki arşivcilik geleneği o denli düzenli ve güzel ki, hayran kalmamak elden değil. Her evrakın üç kopyası çıkartılmış ve devletin ayrı ayrı birimlerinde ve şehirlerinde arşivlenerek saklanmış.
Rumlar istedikleri gibi 1878-1960 yılları arasında evraklarda tahrifat yapıp sahtekarlıkla üzerlerinde Osmanlı mallarını geçirmiş olsunlar. Hiç fark etmiyor. Kıbrıs’ta bulunan evraklara ilaveten, Ankara ve İstanbul’da da birer orijinal kayıt belgesi bulunmakta.
Kıbrıs adasının İngiltere’ye kiralı olduğu dönemde birçok taşınmaz mallar, vakıf malları dahil, Tapu Sicillerine kayıtlı olmadığı nedeniyle, söz konusu taşınmaz malların kaydına olanak sağlamak için, İngiliz Sömürge Yönetimi 1907 yılında 12/1907 sayılı Taşınmaz Mal Tescil ve Değerlendirme Yasasını geçirmiş. Söz konusu Yasa kilise emlakini korumasına rağmen, bazı vakıflarla ilgili Osmanlı Türk İmparatorluğu ile İngiliz İmparatorluğu arasında imzalanan 4/6/1878 tarihli Savunma ittifak Anlaşmasına ekli 1/7/1878 tarihli Protokole ve Ahkamül Evkaf Prensiplerine aykırı bazı hükümler getirmiş.
Ancak söz konusu aykırılığa bakılmaksızın, 12/1907 sayılı Yasanın yapıldığı zamanlarda Kıbrıs’ta Osmanlı Hukuku ve Kanunları yürürlükte idi, yani “Maraş’taki Türk malları”nı ilgilendiren Osmanlı Arazi Kanunu yürürlükte idi ve zaten Ahkamül Evkaf Prensipleri de 1571’den bugüne kadar da halen yürürlüktedir.
İngilizce olarak kaleme alınmış olan 12/1907 sayılı Yasadaki ilgili hukuk terimleri Osmanlıcadır. Bu yasadaki Vakıf mülkleri ile ilgili olan 29. madde, Arazi-Mevcoufe ve Idjaretein Mevcoufe türü vakıflara, taşınmazlarını 10 yıl tasarrufunda bulunduranların zaman aşımı nedeniyle iktisab edebileceklerini öngörülmektedir. Ayni şekilde öncüllerinin tasarrufunda olması nedeniyle tasarrufları kendilerine miras yolu ile intikal eden söz konusu taşınmazları isimlerine kaydedebileceklerini de öngörmektedir.
Ancak Lala Mustafa Paşa Vakfı mazbut vakıf ve Abdullah Paşa Vakfı da mülhak, vakıf türünde vakıflar oldukları nedeniyle 12/1907sayıh Yasanın kapsamı içerisindeki bahsedilen Arazi Mevkufe ve İcaretein Mevkufe değillerdir.
Yukarıda detaylarını verdiğim tapu kütüklerine göre ısdar edilen koçanda birinci tescil Abdullah Paşa Vakfına yapılmış olup, mülhak vakıf olarak kayda geçirilmiştir. Söz konusu taşınmaz mal, tapu kütüklerine ilgili taşınmaz mal “Arazi- Mevkufe” veya “İcaretein Mevkufe” olarak kaydedilmediği için, hem bu 12/1907 sayılı yasaya göre hem de Ahkamül Evkaf Prensiplerine göre de vakıf taşınmaz mal elden çıkarılamayacağı ve/veya devredilemeyeceği ve sürekli olduğu ve/veya zaman aşımından iktisap edilemeyeceğinden söz konusu tapu kütüklerinde Rumlara yapılan, devirler ve/veya intikaller ve/veya tesciller yasadışı olup, geçersizdir.
Bu bilgileri derinlemesine araştırmak ve daha gün ışığına çıkarılmamış olası bilgilere de ulaşabilmek amacı ile 28 Aralık 2006 tarihinde KKTC Vakıflar İdaresi genel Müdürüne yazdığım yazıda, Kıbrıs Vakıflar Örgütü ve Din İsleri Dairesi kasa odasında bulunan “Sadr-ı Esbak Abdullah Paşa İbn Hasan Paşa Evkafı : Ref No. V.G.M.A 1057” no.lu dosyanın içinde yer alan Abdullah Paşa Vakfına ait mülklerin evraklarına bir araştırmacı olarak bakmak istediğime yanıt olarak bana gönderilen 10 Ocak 2007 tarihli yazıda, “Bilimsel incelemeye açık belgeler dışındaki idare arşivinin üçüncü kişilere verilmesi idare açısından uygun değildir” cümlesi ile Vakıflar İdaresi uhdesinde bulunan evraklarda araştırma yapmak talebim reddedilmiştir.
Şimdi çok merak ediyorum, KKTC’de iki elin parmaklarından daha az sayıda bulunan araştırmacılara bu evraklar gösterilmez iken ne diye İstanbul’da sergilenmektedir? Bunu anlamak çok zordur.
Buna sadece göz boyamak için iş yapıyormuş havası yaratmak ve sorumluluktan kaçmak denebilir.
KKTC Vakıflar İdaresi sergi işini bir kenara bırakmalı ve sergiye harcadığı zamanı ve enerjiyi ata topraklarımıza sahip çıkmaya yoğunlaştırmalıdır.
KKTC Vakıflar İdaresinin hemen ve derhal, KKTC Devleti ile Xenides-Arestis aleyhine KKTC Magosa Kaza Mahkemesinde bir dava açarak tapu kütüklerinin düzeltilmesini talep etmesi ve söz konusu taşınmaz malın Vakıflar İdaresine teslimini öngören Hüküm ve Emir alması gerekmektedir.
Maraş’taki Vakıf mallarının Abdullah Paşa ve Lala Mustafa Paşa Vakıfları adına yeniden tescil edilmesinden sonra da, Kıbrıs konusunun seyri ve etkin parametreleri çok değişecektir.
