5 Vetolu AB-TR müzakereleri nereye kadar |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
Türkiye-AB Katılım Ortaklığı Müzakerelerinin başlaması için gerekli olan tarama ve uyum araştırmaları bittikten sonra Haziran ortasından açılan “Bilim ve Araştırma” başlığı ile müzakereler başlamıştı.
Bu müzakerelerin ilk başlığı idi ve Rumlar ile Yunanlılar hele bir Türkiye müzakerelere başlasın, işler tatlılaşsın biz nasıl olsa vetomuzu kullanırız niyeti ile pusuya yatmış ve iyi çocuk rolü oynayarak ilk başlığın açılmasını ve kapanmasını veto etmemişlerdi ama itirazlarını da yüksek sesle dile getirmişlerdi.
İlk başlık açılırken Rumların itirazları çok yapaydı ve aslında bir tane değil iki taneydi.
Birincisi; “Kötü Örnek” olmasın diye müzakerelerin hemen açılıp kapanmamasını istiyorlardı. Rumların o günlerdeki korkusu, Türkiye’nin mükellefiyetlerini yerine getirmeden her fasıl açılış ve kapanışında 1.ci Fasılı yani başlığı örnek göstermesiydi. Hala da öyle.
İkincisi de başlığın (fasıl) müzakeresi içine, Ek Protokol, Katılım Anlaşması ve Katılım Ortaklık Belgesi içinde yer alan Türkiye’nin Kıbrıs’la ilişkilerini normalleştirmesi maddesinin yani Türk deniz ve hava limanlarının, Kıbrıs Rum gemi ve uçaklarına açılmasını ve belirlenecek bir tarihte de, Türkiye’nin Kıbrıs (Rum) Cumhuriyetini tanıması koşulunu koymak istemeleriydi.
Geçtiğimiz yıl, Galler’de düzenlenen AB Dışişleri Bakanları toplantısında, AB’nin, Türkiye’nin deklarasyonuna karşı yayınladığı karşı deklarasyon vardı ve Kıbrıs, bunu gerekçe göstererek, ilişkilerin normalleştirilmesi ve Pozisyon Belgesine konmasında diretiyordu. AB, Türkiye’nin bu konuda AB müktesebatına tam uyum sağlamış olmasından dolayı fazla zaman harcamaya gerek olmadan teknik olarak müzakereleri açıp müktesebata uyum olduğu için de kapatılmasına karar vermişti.
Galler’de AB’nin üyesi 24 ülke belli bir tutumu kabullenmişken, Kıbrıs’ın diretmesiyle karşı karşıya kalındı ve müzakerelerin başlaması da çıkmaza girdi. Kıbrıs Rum Yönetimi bu ısrarından ortalığı iyice karıştırdıktan sonra da vaz geçti.
O gün Kıbrıs Rumları daha ilk başta “Ucuz bir Kahramanlık” yapmıştı. Bunu geri kalan 34 başlıkta da yapacağı artık kesinleşti. Hiçbir fırsatı kaçırmak istemiyor ve her seferinde de “Türkiye’nin Kıbrıs’la ilişkilerini normalleştirmesi”ni isteyecek ve dile getirecek. Tabi normalleştirme demek, Türkiye’nin Kıbrıs (Rum) Cumhuriyeti bayraklı taşıtlara hava ve deniz limanlarını açması ve Rumları politik olarak tanıması demek.
Eylül ayında Rumlar, yukarıdaki gerekçe ile üç müzakere başlığının açılmasını reddetmişlerdi. Şimdi bu red listelerine geçtiğimiz cuma günü yapılan “Çalışma Grubu” toplantısında “Ekonomi ve Para Politikası” ile “Mali Denetim” başlıklarının da açılmasını aynı gerekçeler ile reddettiler. Böylece daha ikinci başlığa bile geçilmeden reddedilen, yani müzakere edilmesine Rumlar ve Yunanlılar tarafından Veto konulan başlık sayısı beş oldu.
Bunlar sırası ile;
1- Mali Denetim
2- Ekonomi ve Para Politikası
3- Tarım ve Kırsal Kalkınma
4- Sosyal Politika ve İstihdam
5- İşletmeler ve Sanayi Politikası
Toplam başlık sayısı 37 ve Rumların müzakere başlıklarının açılmasını engelleme girişimine Yunanistan’da destek veriyor. Geriye 31 Başlık kaldı. Bunlardan ilk olan “Bilim ve Araştırma” başlığı açılıp kapandı ve kabul edildi. Diğer beş tanesi de vetolu.
Yılda iki kere bir araya gelen Avrupa Birliği Dışişleri ve Savunma Bakanları, bu gün Brüksel’de toplanacak. Yüklü gündemin başında Türkiye, Kosova, Bosna-Hersek ve Özbekistan yer alıyor. Gündemin Türkiye bölümünde ise açıklanan ilerleme raporundakilerden fazlası yok. Eğer Türkiye, 14 Aralık’da yapılacak AB Başkanlar Konseyi toplantısına kadar Limanlarını Rum gemi ve uçaklarına açmazsa, Komisyon konu ile ilgili öneriler sunacak ve konu AB Başkanlar Konseyinde ele alınacak.
Rumlar, Türkiye taahhütlerini yerine getirmediği sürece müzakere prosedürünün ileri götürülmesine rıza gösteremeyeceklerini ve buna ilaveten de Komisyon’un bu gün yapılacak toplantı sonrası açıklayacağı tavsiyelerin ve Aralık ayındaki Zirve toplantısında, Türkiye’nin denetlenmesinin ana unsuru olan başlıkların açılması prosedürüne yeşil ışık yakmayacaklarını söylüyorlar.
Rumların amacı, yapay bir tren kazası yaratmak. Tabi bu nereye kadar gidecek. İşin gerçeği, çok da etkili ve uzun ömürlü olmayacağıdır bu yapay engellerin.
Kesin karar, 14-15 Aralık AB Başkanlar Konseyi toplantısında çıkacak. Zirve sonuçlarının yayınlanmaması ve Türkiye’nin üyelik sürecinin tamamen dondurulması oy birliği istediğinden, bu karar olasılıkların en sonuncusu.
Akla en yakın olanı ise, bazı başlıkların dondurulup, zamanın derinliklerine gömerek müzakerelerin devam ettirilmesi. Bu durumda Rumlar, siyasi nedenlerden dolayı Türkiye’nin üyelik sürecini artık veto etmek olanağına sahip olamayacak ve müzakereler, BM’nin organize edeceği Kıbrıs görüşmelerine paralel olarak kesintisiz devam edecek.
Hedef, veto edilen başlıkların görüşülmesine gelinmeden, BM’de Kıbrıs sorununun çözülerek, Türkiye’nin Ankara anlaşması ek protokolünü uygulamaya koyması ve yeni kurulacak Kıbrıs Cumhuriyetini tanıması olacak.
Bu durumda Vetolar ve engeller zaten kendiliğinden ortadan kalmış olacağından, müzakere süreci aksamasız devam edecek.
