AB ile Ankara Anlaşması Ek Protokolü sorunu nasıl aşılacak derken bir de Havayolu hizmetleri sorunu çıktı |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
Bundan yaklaşık 9 ay evvel yani 3 Ağustos 2004 tarihinde, Avrupa Birliği tarafından önerilen “Türkiye ve Avrupa Birliği Arasında Havayolu Hizmetleri Hakkındaki Anlaşma” AB eski Ulaştırma Komiseri Loyola de Palacio tarafından Türkiye’ye iletildi.
Komiser Palacio, 2004 yılı Eylül ayında konuya ilişkin düşüncelerini de bir mektupla Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’a iletti ve söz konusu Havayolu Hizmetleri Hakkındaki Anlaşma metnini de gönderdiği bu mektuba iliştirdi.
Neydi bu “Havayolu Hizmetleri Hakkındaki Anlaşma” metni ve neler içeriyordu?
Anlaşma metni içeriğince;
a) Rum uçakları, Özel Havayolları veya Ulusal Hava yolu olan Kıbrıs Hava Yolları, Türk havaalanlarını diledikleri gibi kullanabilecekler.
b) Söz konusu Havayolu şirketleri tarafından düzenlenecek seferlerle ilgili tek yetkili makam, Avrupa Birliğinin havacılıkla ilgili Kurumları olacak.
c) AB’nin yetkisi içinde yapılacak bu uçuşlarla ilgili olarak Türkiye, Kıbrıs (Rum) Cumhuriyetine kayıtlı özel veya ulusal havayollarına ait uçakların Türk hava sahasını kullanmasını (kayıtsız şartsız) kabul edecek.
d) Bundan böyle düzenlenecek tüm hava seferleri konusunda (THY’nin ki de dahil olmak üzere) tek yetkili makam AB kurumları olacak.
e) Türkiye, Avrupa Birliğine üye ülkelerin Havayolu şirketlerine milliyet temelinde herhangi bir ayırım yapamayacak.
f) Türkiye, AB’nin havayolu taşımacılığı ile ilgili olarak üye devletlerin yapacağı anlaşmalarda, ayrıcalıklı yetkisini tanıyacak (AB rüçhanı).
g) Avrupa Birliğine üye ülkelere, herhangi bir ayırımcılığa tabi tutulmaksızın diğer üyelerin havayolu hatlarına giriş hakkı tanınacak,
h) Avrupa Birliğine üye ülkeler ile Türkiye arasında yapılan hava taşımacılığı sözleşmelerinden, AB hukukuna aykırı maddeler çıkarılacak ya da anlaşmalar AB hukuku ile tam uyumlu hale getirilecek.
i) Üye devlette kurulmuş havayolu şirketlerine, AB hukukuna bağlı olarak işletme lisansı verilecek. Hava yolu şirketinin tüzük kontrolü, şirketin “hava işletmeciliği belgesi” aldığı üye devlet tarafından yapılacak. (yani hangi ülkede kurulmuş ise kontroller o ülkede yapılacak)
j) Havayolu şirketinin çoğunluk hisselerine AB üyesi devletler veya vatandaşları, Ek 3’te belirtilen üçüncü taraf ülkeler veya vatandaşları sahip olabilecek.
k) Havayolu şirketi, AB üyesi bir devlette kurulmamışsa ya da şirketin AB hukukuna uygun işletme lisansı yok ise, tüzük kontrolü, belge veren üye devlet tarafından yapılmamışsa ve şirketin çoğunluğuna yukarıda bahsedilen üye devletler sahip değilse, bu durumda Türkiye verdiği işletme iznini iptal edebilir.
l) Avrupa Birliğine üye devletlere, herhangi bir ayırımcılığa tabi tutulmaksızın diğer üyelerin havayolu hatlarına giriş hakkı tanınacak.
Önerilen bu anlaşma metnini iyice incelerseniz görürsünüz ki;
1) Türkiye’de iç hat seferleri konusunda Türk firmalarının avantajlı durumu ortadan kaldırılmakta.
2) AB’nin havayolu taşımacılığı ile ilgili üye devletlerin yapacağı anlaşmalarda ayrıcalıklı yetkisini tanımak zorunluluğu gelmekte.
3) Anlaşma, Rumları tanıma anlamına geliyor.
4) Anlaşma AB kurumlarını düzenlenecek seferler konusunda tek yetkili makam haline getirmekte.
5) Anlaşmanın gönderildiği şekliyle uygulanması halinde Türkiye, Kıbrıs (Rum) Cumhuriyetine ait uçakların Türk hava sahasını kullanmasını kabul etmiş oluyor.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, önerilen bu anlaşmaya hemen bir çekince koydu. Gelecekte istemediği durumlarla karşı karşıya kalmamak için Türkiye, yukarıda bazı koşullarını belirttiğim ve açıkça Avrupa Birliği’ni düzenlenecek seferler hakkında tek yetkili yapacak bu söz konusu, “Türkiye ve Avrupa Birliği Arasında Havayolu Hizmetleri Hakkındaki Anlaşma”sı yerine taraflar arasında müzakere edilerek mutabakata varılacak “geçici bir anlaşma” yapılmasını istiyor.
Bu gelişmeden sonra Türkiye, “3 Ekim Uyum Görüşmeleri” şartı olan Ankara Anlaşması Gümrük Birliği ek protokolünün genişletilmesi koşulundan sonra ikinci kez, Kıbrıs (Rum) Cumhuriyeti nedeni ile, AB kurumlarıyla ters düşmüş oldu….
İpler gün geçtikçe geriliyor, sorunlar gün geçtikçe su yüzüne çıkıyor ve sıkıntılar gittikçe artıyor. AB sınavı bayağı zorlu geçecek gibi…
