Akaryakıt ve Elektrik Fiyatları Düşmeli |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
Benzin istasyonlarında satılan akaryakıt fiyatı ile KIB-TEK’in kilovatsaat fiyatı, akaryakıtta uluslararası spot piyasada oluşan düşüşü gerçek olarak yansıtmamaktadır.
Dünya piyasasındaki verilere baktığımızda, ham petrolün varil fiyatı bugün 57 ABD Doları.
2014 yılı Ekim ayında, çok değil 2 ay evvel 98 ABD Doları,
2013 yılı Ağustos ayında 109 ABD Doları,
2012 yılı Haziran ayında 90 ABD Doları,
2011 yılı Nisan ayında 126 ABD Doları,
Son 4 yılın ortalaması ise yaklaşık 106 ABD Dolarıdır.
Bu da demektir ki son 4 yılda KKTC’de benzin istasyonlarında satılan yakıt ve KIB-TEK’in ürettiği elektrik fiyatları ortalama ham petrolün 106 ABD Dolarlık maliyetine göre şu anki seviyesinde.
Mazot spot piyasa ton fiyatı bugün (1.335 $/Gl) 415 ABD Doları.
2014 yılı Eylül ayında (2.695 $/Gl) 838 ABD Doları,
2013 yılı Temmuz ayında (2.965 $/Gl) 922 ABD Doları,
2012 yılı Mart ayında (3.148 $/Gl) 978 ABD Doları,
2011 yılı Nisan ayında (3.163 $/Gl) 983 ABD Doları. (Kaynak: US Energy Information Administration – http://www.eia.gov/dnav/pet/pet_pri_spt_s1_d.htm)
Son 4 yılın ortalaması ise yaklaşık 930 ABD Doları.
Dünya mazot fiyatlarındaki düşüş son 4 yılın ortalamasına göre yarıdan da fazla ve yüzde 55.
Matematiksel olarak [(930-415) x 100]/930 olarak formüle edebiliriz bu düşüş oranını.
KKTC’de uygulanan vergilendirme sistemine göre ABD Doları 2.30 TL’den maliyet analizi yapılırsa; Mazot alımı CIF (Maliyet, Sigorta, Navlun dahil) 415 ($/ton)/1178 (lt/ton) = 0.35 $/lt veya 0.81 TL/litre olmaktadır.
Bu fiyatın üzerine Sabit Nakliye Bedeli (1.46 krş/lt), Rıhtım harcı, Belediye tartı Ücreti, Turizm Teşvik Fonu (1 krş), Fiyat İstikrar Fonu, Fire masrafı (10 krş/lt), Gümrük vergisi (3 krş/lt) eklenmekte ve toptan fiyatı belirlenmektedir. Toptan fiyatına KDV ve Bayi Karı eklendiğinde pompa satış fiyatı ortaya çıkmaktadır.
Son 4 yılın ortalamasına göre mazotun CIF fiyatını 1.58 TL/lt alırsak bayi satışı 3.41 TL/litre olmaktadır.
Bugünün serbest piyasa mazot fiyatı olan 0.81 TL/litre baz alınırsa, değişken vergilerin ortalaması ile sabit vergilerin ortalaması alınarak bir maliyet hesaplaması yapılırsa, günümüzde mazotun pompa satış fiyatının 1.53 TL olması gerekmektedir.
Tüm vergilerin sabit olduğu (1.83 TL/lt) ve maliyet fiyatına bakılmaksınız değişmediği bile kabul edilse, günümüzdeki pompa satış fiyatının 1.83 + 0.81 = 2.64 TL/lt olması lazımdır.
Hükümetimiz, dünya spot piyasa mazot fiyatlarının artmasına paralel olarak arttırdığı mazot pompa satış fiyatını, aynı şekilde dünya spot piyasa mazot fiyatları düştüğü vakit aynı oranda yansıtmamaktadır.
Şu anda devletimiz haksız bir şekilde ve de mevcut yasalara, kararnamelere ve tüzüklere aykırı olarak benzin istasyonlarında satılan her litre mazottan 1.90 TL, bence yasal olmayan bir şekilde ek vergi almaktadır. Üstelik haksız olarak tanımlayacağım bu gelir bütçe artışı olarak da gösterilmekte.
KIB-TEK (Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu) ise geçmişte petrol fiyatları her arttığında “kaçınılmaz” diyerek kilovatsaat fiyatlarını arttırdığı elektrik ücretini gerektiği kadar aşağıya çekmeyi düşünmemekte, göstermelik bir indirim yapmayı planlamaktadır.
Şimdi bunun tersini düşünüyorum.
Gerçekte düşünmeme de gerek yok çünkü bunu geçmişte bitmeyen grevlerle elektriksiz ve hizmetsiz kalarak bedelini acı bir şekilde ödemiştik Kıbrıs Türk halkı olarak.
Eğer 2011 yılında ham petrol varil fiyatı 57 ABD Dolarıyken, günümüzde de 106 ABD Dolara çıkmış olsaydı, hem elektrik fiyatları, hem de akaryakıt pompa fiyatları ikiye katlanırdı.
Hükümetimizin pompa fiyatlarını, KIB’TEK’in de elektrik fiyatlarını gerçekçi bir şekilde yüzde 55 oranında aşağıya çekmesi gerekmektedir…
Ata ATUN
e-mail: ata.atun@atun.com
http://www.ataatun.org
Facebook: Ata Atun
26 Aralık 2014
