Dolar iniş yoluna mı girdi? |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
Önce konuya bir komplo teorisi ile girmek istiyorum.
ABD’nin İrak’a saldırmasının nedenlerinden bir tanesi, belki de en önemlisi, İrak’ın üyesi olduğu OPEC’e (Dünya Petrol Üretenler Birliği) ürettiği petrolü ABD Doları yerine Euro karşılığı satmak için başvurması ve bunu tüm alıcılarına bildirmesi.
İrak’ın bu kararı ve tavır değişikliğinin ABD Dolarının tahtını sarsmaması olanaksız. Zaten Dolar yıllardır dünya piyasalarında karşılıksız ama çok güvenilir olarak dolaşmaktadır.
Bu karşılıksız dolaşma tanımını size şöyle tarif edilebilirim;
Sizin ve dünyada hemen hemen herkesin tanıdığı çok güvenilir bir kişi var. Diyelim bu kişinin adı klasik bir Türk ismi olan “Ahmet” olsun. Ahmet bey güvenilir bir banka sahibi ve bu (kendi) bankasında bir de çek hesabı var. Farz edelim ki çek hesabındaki para miktarı da 1000 YTL olsun.
Ahmet bey otomobili ile bir benzin istasyonuna gider ve 50 YTL’lik benzin alır, karşılığında kendi hesabından 50 YTL’lik bir çek yazar ve benzinciye verir. Benzinci Ahmet beye güvendiği için çeki alır ve cebine koyar. Benzinci gece mesai bitince evine gitmek üzere yola çıkar ve yolda karısının siparişini almak üzere kasaba uğrar ve 2 kg kıyma alır. Kıymanın ücreti olarak Ahmet beyden aldığı 50 TL’lik çeki kasaba verir. Kasap Ahmet beyi tanıdığı ve ona güvendiği için çeki alır ve benzinciye para üstü olarak 23 YTL verir. Ertesi gün ayın sonudur ve kirasını ödemek isteyen kasap, kasasındaki tüm nakit ve çekleri alarak mal sahibine gider ve kirasını öder. Mal sahibinin aldığı kira bedelinin içinde Ahmet beyin çeki de vardır. Mal sahibi Ahmet bayi tanıdığı için itiraz etmez ve paralar ile çeki cebine koyar. Öğleden sonra dışarı çıkıp alış veriş merkezine gitmek isteyen mal sahibi garajdaki arabasına biner ve yola çıkar. Yolda giderken gözü benzin göstergesine takılır ve benzinin az olduğunu fark ederek benzinciye uğrar. Arabasına 40 YTL’lik benzin koyar ve Ahmet beyin 50 YTL’lik çekini benzinciye uzatır. Benzinci Ahmet beye güvendiği için çeki alır ve üstüne 10 YTL verir. Ve bu çek bu şekilde piyasada dolanmaya devam eder ama hiçbir zaman karşılığı ödenmek üzere bankaya verilmez. Çünkü çok güvenilir bir kişinin çekidir ve nakit yerine kullanılabilir.
İşte ABD Dolarının son yüzyıldaki öyküsü de böyle. Amerika Birleşik Devletleri sınırları içinde alım-satım için kullanılan Dolar miktarının üç misli ABD dışında dolaşmakta ve hiçbir zaman geriye ABD’ye dönmemektedir. Eğer kazara yurt dışında dolaşan bu dolarların bir kısmı, mesela yarısı geriye dönerse ABD ekonomisi iflas eder veya Dolar %50 değer kaybeder.
İşte şimdi durum yukarıdaki hikayeye benziyor. Dünya piyasalarında geçerli para kavramı da yavaş yavaş değişmeye başladı ve Dolardan kaçış gündemde. AB’nin para birimi olan Euro şimdi gözde ve geçerli para olmak yönünde. Dünyanın ileri gelen ve önemli Merkez Bankalarının çoğu giderek artan oranda Dolar yerine Euro’yu tercih etmeye başladılar. Bu bankalar kasalarındaki Dolar rezervlerini yavaş yavaş Euro ile değiştirmek yoluna gidiyorlar. Zayıflayan Dolar, dolar rezervleri yüksek merkez bankaları için risk yaratmasından dolayı bu bankalar ellerindeki kapitali veya değeri aniden sıfırlamamak için de Dolarları Euro ile değiştirmek işini çok yavaş yapıyorlar.
Eğer ABD bu soruna acil bir çözüm bulamazsa, önümüzdeki aylarda Amerikan doları üzerindeki bu baskı gittikçe artacak ve Doların değer kaybı hızlanacak.
Değersiz Dolar, ekonomisini dolara dayamış ülkelerde bir müddet sonra kargaşaya neden olabilir. Bu ülkelerde çıkacak kargaşanın ve sonrasında gelecek ekonomik yıkımın bir müddet sonra dünyaya yayılması hiçtendir.…
