Kredilerde, “Hayat Sigortası” aldatmacası |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
Ülkemizde ve Türkiye’de bankalardan kredi talep ederseniz, miktarı ne olursa olsun kredi talep edeni “Hayat Sigortası” yaptırmaya mecbur eder söz konusu krediyi verecek olan banka. Gerekçesi de hazırdır. “Kredi ödenmeden vefat ederseniz kredinin ödenmemiş bakiyesini sigorta ödemesinden almak için” derler ama kredi talep edenin malını, mülkünü ipotek alarak verdikleri kredinin geri ödemesini ikinci kez garanti altına alırlar. Bu “Hayat Sigortası” uygulaması bir nevi haraç alma yöntemidir veya da buna ikinci ve gizli faiz de denilebilir. Zira banka zaten ipotek karşılığı kredi verdiği için, şayet krediyi çeken, çektiği krediyi ödeyemeden hayatını kaybederse, ipotek ettiği malı iade etmeyecek, mirasçılar borcu ödemezse ipotek ettiği maldan parasını alacaktır. Dolayısıyla ipotekli mal karşılığı kredi verirken, bir de hayat sigortası istenmesi tam anlamıyla soygun ama tabi burada başka bir film var.
Nasıl mı? Benim yasal soygun olarak adlandırdığım “Hayat Sigortası”nın yasal tanımı aşağıdaki gibidir;
“Hayat sigortası, sigorta şirketinin belli bir prim karşılığında sigortalının sözleşmede belirtilen süre içinde ve sözleşmede belirtilen hallerde yaşam kaybı veya sözleşmede belirtilen süreden daha uzun hayatta kalması halinde size veya belirlediğiniz kişilere sigorta bedelini ödediği sigorta türüdür.”
Borcun vadesinden önce ödenmesi durumunda da baki kalan senelerin sigorta primlerinin geri ödenmesinin koşulları da şöyle özetlenmiştir;
“Erken ayrılma kesintisi, sigortadan ayrılarak (iştira) sonlandırılan sözleşmelerde matematik karşılıkların belli bir oranında uygulanan kesintidir.
Hayat sigortalarında gider payı, aracı komisyonu (veya üretim masrafı), işletme masrafı ve erken ayrılma kesintisi alınabilir. Bu kesintilerin yapısı ürün özelliğine göre değişiklik gösterir.
Ayrılma (iştira) süresi dolmadan feshedilen birikimli hayat sigortası sözleşmelerinde, fesih tarihine kadar ödenmiş tarife primlerinin varsa birikime kalan kısımları ile birikim primine ilişkin kâr payı karşılıklarının toplamı, söz konusu toplam tutar üzerinden sigorta şirketi tarafından belirlenmiş oranda yapılacak kesinti ve ilgili vergiler düşüldükten sonra sigorta ettirene iade edilir.”
Türkiye’deki Bankalar ve sigorta şirketleri bizimkilerden biraz daha insaflıdırlar. Kredi alana, yapmaya mecbur ettikleri “Hayat Sigortası” poliçesini verirler ve koşullarını da tek tek sözlü olarak anlatırlar. Krediyi alan kişi borcunu vadesinden önce öderse, hayat sigortasının baki kalan kısmını yukarıdaki amir hükümler nedeni ile kendisine iade ederler.
KKTC’de ise bu “Hayat Sigortası” tam bir gizlilik içindedir.
Krediyi vermeden önce “Hayat Sigortası”nı (zorla) yapan banka söz konusu sigortanın poliçesini kredi alana vermez. Hiçbir koşulunu açıklamaz ve en önemlisi de “borcun erken ödenmesi durumunda sigorta priminin belli bir kısmının iade edileceğinden” bahsetmez. Ağzına bile almaz.
Kredi almak için masumane bir isimlendirmeyle “Hayat Sigortası” adlı haraca ister istemez boyun eğmek zorunda kalmış olan kredi talebinde bulunan kişiye, sigorta miktarı zorla dayatılır, primi daha az olan başka bir sigortadan Hayat Sigortası yaptırmasına izin verilmez, önüne ödeme planı konmaz, poliçe kendisine verilmez ve de borcun erken ödenmesi durumunda da primlerin geri kalan kısmı iade edilmez. Burada aklınıza birçok şey gelebilir. “Acaba banka sigorta parasını aldı ve sigortalamadı mı” veya “banka bana söylediğinden çok az bir miktara mı sigorta yaptırdı” gibi. Elinize bir kağıt verilmediği sürece bu endişeler yersiz değildir. Vatandaşın hakkını koruyan/koruyacak yasalar olmadığı ve mevcut yasanın yeterli olmadığı ülkemizde böylesi bir vurguna ses çıkarmak, kredi alamamaya neden olacağından vatandaş ağzını yumar, ne istenirse yerine getirir.
Ayrıca, borcunu erken kapattığı için baki kalan Hayat Sigortası priminin geri ödenmesini talep eden vatandaş, elinde poliçe olmadığı için, bu meblağı geri ödemeyi reddeden Bankayı ve Sigorta şirketini mahkemeye veremeyeceğini zanneder ve talebinden vazgeçmek zorunda kalarak büyükçe sayılacak bu iadeyi boşu boşuna kaybeder.
Yasalar ve Hükümler amirdir. Sigorta şirketi ve Bankalar, yaptıkları sigortanın poliçesini sigortalıya vermek zorundadırlar. Borcun erken kapanması durumunda da büyük bir kısmını peşin aldıkları Hayat Sigortası priminin geri kalanını da geri ödemek zorundadırlar. Bundan sonra “hayat Sigortası” poliçenizi ısrarla isteyin ve borcunuzu vadesinden önce ödemişseniz, baki kalan primlerin de geri ödenmesi talep ediniz. Hiçbir kuruluşun sizi reddetme hakkı bulunmamaktadır.
Prof. Dr. Ata ATUN
KKTC III. Cumhurbaşkanı Politik Danışmanı
e-mail: ata.atun@atun.com veya ata.atun@gmail.com
http://www.ataatun.org
Facebook: AtaAtun1
