Makarios’un 13 Maddelik Anayasa Değişiklik Önerisi Neydi? |
 |
Prof. Dr. Ata ATUN |
|
Aklına bağımsızlığı sığdırmayan ve yeminine bağlı kalarak Enosisin önündeki engelleri kaldırmak isteyen Makarios, bu amaçla Türk Halkına Cumhuriyette etkin söz hakkı veren Anayasanın 13 maddesini değiştirmek için bir plan hazırladı. Bu plana göre söz konusu 13 maddenin değiştirilmesini Türklere önerecek, reddetmeleri halinde ise zorla empoze edilmesi yoluna gidilecekti, Türklerin karşı koyması halinde “Türkler hükümete isyan etti” diye olay dünyaya duyurulacak, “asilerin ezilmesi”, Kıbrıs hükümetinin bir iç meselesi olarak sunulacaktı. Türk halkı ve Türkiye tarafından derhal reddedilen 13 maddelik değişiklik önerileri şöyleydi:
1-Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkan Muavini’nin Veto haklarının kaldırılması. (Anayasaya göre Başkan ve Yardımcısı Bakanlar Kurulu ve Meclis’in Dış İlişkiler, Savunma ve Güvenlik konularındaki kararlarını veto etme hakkına sahipti).
2-Cumhurbaşkanı yurt dışında iken veya görevlerini yerine getirmeyecek durumda olduğunda, Başkan Yardımcısının ona vekalet etmesi.
(Bu aslında göz boyamak için ileri sürülmüştü).
3-Rum Temsilciler Meclisi başkanı yurt dışında, ya da görevlerini yerine getiremeyecek durumda olduğunda, Meclis Başkanlığı görevinin Meclis Başkan yardımcısı tarafından yerine getirilmesi.
4-Meclis Başkanı Rum, Yardımcısı Türk üyelerce ayrı ayrı seçileceklerine, her ikisinin de Meclis Genel Kurulunca seçilmesi.
(Bu durumda çoğunlukta Rumlar olduğu için Meclis Başkanı hep Rum olurken, Türk Yardımcı, Rumların istedigi bir kişi seçilecekti. Bu Türklerin birliğini bozmaya yönelik bir öneri idi).
5-Bazı yasaların Meclis’te onaylanması için, ayrı çoğunluk şartının aranmaması.
(Anayasaya göre vergi, belediyeler ve seçim yasaları için ayrı ayrı çoğunluk gerekirdi. Bu durumda Rumlar herşeyi çoğunluklarına dayanarak istedikleri gibi yapacaklardı).
6-Birleşik Belediyelerin kurulması.
(Anayasaya göre beş büyük şehirde ayrı belediyeler kurulacaktı. Bu durumda Belediye Başkanları hep Rum olacaktı).
7-Adaletin dağıtımının birleştirilmesi.
(Rum suçlulara Rum, Türk suçlulara da Türk yargıçlar bakıyordu. Bu durumda Türk sanıklar suçsuz olsalar bile Rum yargıcın insafına kalıyorlardı. Bunun bir batka tehlikesi de Rum yargıçlardan alınacak tutuklama ve arama emirleri ile ikide bir Türk evleri ve yerleşim yerlerinin aranması, kişilerin tutuklanıp baskı altına alınması idi).
8-Güvenlik Kuvvetlerinin, polis ve jandarma olarak ikiye ayrılmasına son verilmesi.
9-Güvenlik Kuvvetlerinin sayısının yasa ile belirlenmesi.
(Anayasaya göre Cumhurbaşkanı ve yardımcısı sayıyı ortaklaşa olarak azaltıp çoğaltabilirdi).
10-Hükümete ve orduya iki toplumun katılma oranlarının iki toplumun nüfus oranına göre değiştirilmesi.
(Bu önerinin kabulü, Kıbrıs Türkleri için yok olmayı kabul etmekti).
11-Amme Hizmeti Komisyonu’nun üye sayısının 10’dan 5’e indirilmesi.
(On üyeden üçü Türk’tü).
12-Amme Hizmeti Komisyonu’nun tüm kararları basit çoğunlukla alması.
(Bu durumda çoğunlukta olan Rum üyelerin her istediği olacaktı).
13-Rum Cemaat Meclisi’nin yürürlükten kalkması.
(Bu öneri de Rumların Cumhuriyet yönetimini bir Rum yönetimi yapmak girişiminin bir sonucuydu).
Kaynak: Kaynak:www.forumgercek.com
https://turkunyucetarihi.tr.gg/makariosun-13-maddelik-anayasa-degisiklik-onerisi-neydi.htm
